Eskopetarien tradizioa ERO-ETXEk bizitzen duen ohitura zaratatsu eta zirraragarrienetako bat da. Urtero, tiroen burrunbak eta ospakizunen oihartzunak gure kaleak betetzen dituzte, belaunaldiak lotzen dituen ohitura zahar honen balioa gogoraraziz. Dedikazioz eta ilusioz, gure identitatea markatzen jarraituko duen tradizio bat bizirik mantentzen dugu, etorkizunean ere bizirik iraungo duena.
Tolosako jaiak udako solstizioarekin batera ospatzen dira, San Joan herriko zaindariaren ohoretan, udako lehenbiziko izpiek urteko egunik luzeenei bide ematen dieten bitartean.
Ekainaren 24a bereziki gogoratzeko modukoa izaten da Tolosan. Eskopetari konpainiez koloreztatzen baitira hiriko kaleak “Tolosako Alardea” bezala ere ezaguna den jaia ospatuz. Guztira, 1.600 pertsona inguru biltzen ditu tradizio bilakatutako ospakizun honek.
Herriko gizon-emakumeek jaurtigairik gabeko munizioa duten eskopetak bizkarrean hartu, eta noizbehinka tiro batzuk jaurtiz desfilatzen dute kaleetan barrena gipuzkoarren eta nafarren arteko Beotibarko guduaren antzezpen bat eginaz. Jantzi koloretsuekin, salbak botatzen joaten dira prozesioaren, txistularien udal-bandaren, bordon-dantzarien, udalkideen, Tolosako Musika Bandaren eta txistularien pausoari jarraituz.
Desfilean, hainbat une hunkigarri daude, horien artean Santa Maria elizako Meza Nagusiaren irteera. Une batez, bordon-dantzarien lehenbiziko Zortzikoaren kaskabilo-soinuek eta bandaren eta txistularien doinuek eskopetari-konpainia ezberdinetako tiro-hotsekin bat egiten dute.
Desfilean zehar bisitatzen den beste toki bereizgarrietako bat Tolosako elizarik zaharrena da, Arrameleko San Joan eliza. Ekainaren 23an eta 24an arratsaldez ematen da meza, bezperak eta konpletak, eta udalkideak jantzi dotoreekin ikus daitezke berriro. Kuriositatez, zinegotzirik gazteenak sindikoa darama: krabelinez betetako ezpata eta zapi zuria Tolosako ezkutuarekin, Beotibarko guda irudikatuz. Irteeran, San Joan eskultura bera, Arrameleko baseliza eta Santa Maria eliza apaintzen dituzten krabelin famatuak banatzen dira.
San Joan eguneko alardea Triangulo plazan amaitzen da, alkateak eta udalkide guztiek herri osoarentzat dantza egiten dutenean. Goizean Euskal Herria plazan eginda bezala, azkeneko salbak hemen botatzen dituzte, kapitain jeneralaren eta bordon-dantzarien kapitainaren zuzendaritzapean.
Ero-Etxeko eskopetari-konpainiak 2015ean desfilatu zuen lehen aldiz. 80 lagunek osatzen dugu taldea, eta jantziak elkarteko irudia irudikatzen du. Inbutuko zintak txapel gorrian zintzilik eta lepokoan ikus daitezke. Galtza eta alkandora zuriak eta bi kolorez osatutako txalekoa.
